Ngài Mahāsi cho người mới: Học cách thấy rõ từng khoảnh khắc đang sống.

Lúc những hành giả sơ cơ làm quen với thiền định, vấn đề thường được quan tâm nhất chính là: “Cách thức nào là đúng đắn khi bắt đầu thiền tập?” Dựa trên những kinh nghiệm từ Ngài Mahasi bài giảng, Bậc Thầy không sử dụng các lý thuyết trừu tượng để giải đáp, mà tập trung vào một hướng dẫn vô cùng gần gũi: hãy tỉnh giác trước mọi hiện khởi của thân và tâm ngay lúc này.

Trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới, tu tập không đồng nghĩa với việc tìm kiếm những trải nghiệm thanh thản hay tĩnh mịch khác thường. Thiền chính là rèn luyện khả năng quan sát sáng suốt. Mọi cử động của thân đều cần được nhận diện rõ rệt. Khi tâm suy nghĩ, biết đang suy nghĩ. Lúc xuất hiện cảm giác bất an, hãy ghi nhận sự khó chịu đó. Chính sự hay biết này tạo nên nền móng cho trí tuệ phát sinh.

Bậc Thầy Mahāsi luôn dắt dẫn hành giả mới đi từ những tiền đề giản đơn nhất. Chuyển động của hơi thở thông qua sự phồng xẹp của cơ bụng, trở thành đối tượng tập trung chủ đạo bởi sự thường trực và tính rõ ràng. Khi sự ghi nhận “phồng, xẹp” được nối tiếp không gián đoạn, tâm dần dần bớt tán loạn và trở nên sáng hơn. Dù tâm có xao lãng, chỉ việc ghi chú “nghĩ” và nhẹ nhàng tái tập trung. Không cần trách móc, cũng không cần phân tích.

Xuyên suốt nội dung các Ngài Mahasi bài giảng, Ngài chỉ dạy rằng trọng tâm không nằm ở việc ngồi lâu hay mau, mà là mức độ hiện diện của sự tỉnh giác. Việc website thực hành đúng đắn trong thời gian ngắn có giá trị hơn nhiều so với việc ngồi lâu mà thiếu chánh niệm. Chính vì thế, hành giả sơ cơ không cần thiết phải gượng ép một cách cực đoan, mà nên chú ý đến tính liên tục và tinh thần bền bỉ.

Khía cạnh đặc sắc của phương pháp Ngài Mahasi cho người mới là thiền không bị giới hạn trong tư thế ngồi. Dù là đi, đứng hay nằm, hành giả đều phải duy trì sự hay biết rõ rệt. Kể cả lúc ăn cơm, lau dọn hay thảo luận cùng người khác, chỉ cần có sự hiện diện của sati, đó chính là hành thiền. Nhờ vậy, người hành giả dần học cách sống tỉnh thức giữa đời thường.

Khi thực hành đúng theo lời dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, người mới tập sẽ khởi sự nhận diện một quy luật trọng yếu: mọi hiện tượng đều sinh rồi diệt. Thọ uẩn không vĩnh hằng, tư duy không tồn tại lâu, cảm xúc cũng chỉ là thoáng qua. Cái thấy này không dựa trên nền tảng lý thuyết mà dựa trên thực chứng cá nhân. Nó góp phần làm tiêu tan sự clinging và những thói quen phản ứng của tâm ý.

Đối với người mới, con đường mà Ngài Mahasi cho người mới chỉ ra là một hành trình đáng tin cậy và trung thực. Đừng vội vã tin tưởng, cũng đừng nôn nóng chờ đợi thành tựu. Chỉ cần thực hành đúng, quan sát đều đặn, và để trí tuệ tự lớn lên theo thời gian. Đó là tinh thần cốt lõi trong những bài giảng giản dị mà sâu sắc của Ngài Mahāsi.